هر کسی را ز لبت چشم تمنایی هست من خود این بخت ندارم که زبانم باشد
سعدی
تمنا و آرزو، مجموعه خواسته‌هایی است که انسان در جهت رشد و تعالی معیارهای زندگی خود به آنها نیاز دارد. بدیهی است که آرزوها همیشه بر یک منوال نمی باشد و بر اساس شرایط و موقعیت زمانی و مکانی تغییر می کند.
این آرزوها در کل به آرزوهای مادی و معنوی تقسیم می شوند. هر کدام از آنها می توانند یک آرزوی حقیقی یا خیالی باشند.
آرزوهای مادی، مانند: آرزوی به دست آوردن ثروت برای گذران زندگی یا آرزوی ساختن خانه و خریدن ماشین و...
آرزوهای معنوی، مانند: آرزوی زیارت خانه خدا، آرزوی زیارت مشاهد مشرفه اهل بیت(ع) و آرزوی جهاد و شهادت در رکاب امام زمان(عج) و...
پیامبر اکرم(ص) در رابطه با داشتن آرزو فرمودند: «الأمل رحمة لامتی و لولا الأمل مارضعت والدة ولدها و لاغرس غارس شجرا؛ آرزو برای امت من رحمت است و اگر آرزو نبود مادر، طفل خود را شیر نمی‌داد و باغبان هم نهالی نمی‌کاشت.»(بحارالانوار، ج٧٧ ص١٧٣)
دامنه آرزوهای مادی و معنوی انسان هیچ محدودیتی ندارد؛ اگر آرزوها متوجه ارزش‌های والای انسانی باشد و در مسیر تکامل و پیشرفت واقعی انسان‌ها قرار گیرد ـ هر قدر هم طولانی باشد ـ ایرادی ندارد ولی باید توجه داشت که آرزوهای مادی و دنیوی ـ هر چند مباح ـ نباید انسان را دلبسته دنیا نماید.
انسان به آرزو زنده است؛ اگر چراغ آرزو در دل انسان خاموش گردد، روح او می‌میرد و نشاط از زندگی او کنار رفته و او به موجودی سست و بی‌هدف تبدیل می‌شود. به بیان بهتر، آرزو مؤثرترین نیروی محرک انسان برای تلاش و کوشش است. وجود امید و آرزو در انسان عیب نیست، آنچه عیب است و مایه بدبختی می شود، آرزوهای غیرمنطقی است. آرزوی منطقی آن است که به مقدار نیاز و در حدّ قدرت و توان باشد و انسان را چنان مشغول نکند که از اهداف اصلی حیات بماند. بدیهی است آرزوها باید منطقی باشد. اگر آرزو از حد اعتدال خارج شود، مفاسد جبران ناپذیری به دنبال خواهد داشت. حضرت علی(ع) می فرمایند: «از آرزوهای دراز بپرهیزید که زیبایی نعمت های الهی را از نظر شما می برد و آنها را نزد شما کوچک می کند و به کمی شکر فرا می خواند.»(غررالحکم و دررالکلم، ج 5، ص438)
اسلام با برنامه ریزی برای آینده مخالف نیست، آنچه در اسلام مذمت شده، این است که انسان چنان غرق آرزوها شود که آخرت را فراموش کند.