دعای روز پنجم ماه
«اللهمّ اجْعَلْنی فیهِ من المُسْتَغْفرینَ واجْعَلْنی فیهِ من عِبادَکَ الصّالحینَ القانِتین واجْعَلْنی فیهِ من اوْلیائِکَ المُقَرّبینَ بِرَأفَتِکَ یا ارْحَمَ الرّاحِمین؛ خدایا قرار بده مرا در این روز از آمرزش جویان و قرار بده مرا در این روز از بندگان شایسته و فرمانبردارت و قرار بده مرا در این روز از دوستان نزدیکت به مهربانی خودت ای مهربان‌ترین مهربانان.»
استغفار، به معنای درخواست زبانی یا عملی از خداوند برای آمرزش گناهان می باشد و هدف از آن، مصونیت از آثار بد گناه و پیشگیری و رفع عذاب الهی است. اگرچه استغفار مستحب است ولی از بهترین دعاها و عبادات دانسته شده است. در همه وقت‌ها و همه مکان‌ها به استغفار سفارش گردیده؛ اما بر انجام آن در وقت سحر، بیشتر تأکید شده است.(ر.ک: آل عمران، آیه ۱۷)
استغفار از یک جهت به دو نوع تقسیم شده است
الف ـ زبانی، که با گفتن عباراتی مانند استغفرالله و... محقق می شود.
ب ـ عملی، که با انجام دادن عملی موجب آمرزش می‌گردد.
بدیهی است قناعت به استغفار زبانی کفایت نمی کند؛ امام علی(ع) شروطی برای آن در نظر گرفته اند ازجمله: پشیمانی برای گناهان گذشته، تصمیم برای بازنگشتن به گناه و... آن حضرت به مردی که در حضور ایشان استغفر الله گفت، فرمود: «ثَکِلَتْکَ أُمُّکَ، أَ تَدْرِی مَا الاسْتِغْفَارُ؟ الاسْتِغْفَارُ دَرَجَه الْعِلِّیِّینَ وَ هُوَ اسْمٌ وَاقِعٌ عَلَی سِتَّةِ مَعَانٍ: أَوَّلُهَا النَّدَمُ عَلَی مَا مَضَی وَ الثَّانِی الْعَزْمُ عَلَی تَرْکِ الْعَوْدِ إِلَیْهِ أَبَداً وَ الثَّالِثُ أَنْ تُؤَدِّیَ إِلَی الْمَخْلُوقِینَ حُقُوقَهُمْ حَتَّی تَلْقَی اللَّهَ أَمْلَسَ لَیْسَ عَلَیْکَ تَبِعَةٌ وَ الرَّابِعُ أَنْ تَعْمِدَ إِلَی کُلِّ فَرِیضَةٍ عَلَیْکَ ضَیَّعْتَهَا فَتُؤَدِّیَ حَقَّهَا وَ الْخَامِسُ أَنْ تَعْمِدَ إِلَی اللَّحْمِ الَّذِی نَبَتَ عَلَی السُّحْتِ فَتُذِیبَهُ بِالأَحْزَانِ حَتَّی تُلْصِقَ الْجِلْدَ بِالْعَظْمِ وَ یَنْشَأَ بَیْنَهُمَا لَحْمٌ جَدِیدٌ، وَ السَّادِسُ أَنْ تُذِیقَ الْجِسْمَ أَلَمَ الطَّاعَةِ کَمَا أَذَقْتَهُ حَلاوَةَ الْمَعْصِیَةِ؛ فَعِنْدَ ذَلِکَ تَقُولُ أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ؛ مادرت در عزایت بگرید، آیا می دانی استغفار چیست؟ استغفار درجه بلند مرتبگان است و آن را شش شرط است، نخست پشیمانی برگذشته. دوم، عزم بر ترک بازگشت به طور همیشه. سوم، این که حقوق مردم را ادا کنی تا بدون گناه با خدا دیدار نمایی. چهارم، هر واجبی را که بر عهده تو بوده و انجامش نداده ای، به جای آوری. پنجم، آنکه گوشتی را که در گناه بر پیکرت روییده، در غم و اندوه آب کنی تا پوستت به استخوانت بچسبد و میان پوست و استخوان گوشت تازه بروید. ششم، جسم خود را رنج طاعت بچشانی، همچنان، که بر او حلاوت معصیت چشانده بودی. در این هنگام بگو: استغفر الله.» (حکمت 417 نهج البلاغه) مولای متقیان در این بیان حکیمانه استغفار زبانی و عملی را جمع فرموده است.
یادآوری دو نکته ان شاء الله خالی از فایده نخواهد بود:
نکته اول: استغفار مختص گناهکاران نیست؛ در سی آیه از قرآن کریم، از استغفار انبیا ـ با وجود عصمت آنها ـ صحبت شده است. البته علامه طباطبایی، احتمال داده است که پیامبران، اعمال مباح خود را گناه شمرده و برای آن استغفار می‌کرده‌اند.(ر.ک: المیزان، ج۶، ص۳۶۷)
نکته دوم: استغفار تنها برای آمرزش گناهان نیست بلکه آثار و فواید مادی و معنوی زیادی دارد از جمله:
الف ـ افزایش رزق و روزی؛ آنچنانکه از روایات استنباط می شود برخی از گرفتاری های اقتصادی در اثر گناهانی است که مرتکب می شویم، ذکر استغفار و عذرخواهی از خداوند موجب گشایش اقتصادی و افزایش رزق و روزی خواهد شد: « اِستَغفروا ربَّکم اِنَّه کانَ غَفّاراً یرسِلِ السَّماءَ علیکُم مِدراراً ویمدِدکُم بِاَموال وبنین وَیجعَل لَکُم جَنّاتٍ ویجعَل لکم اَنهاراً؛ از پروردگار خود آمرزش بخواهید که او بسیار آمرزنده است؛ تا باران های مفید و پر برکت را از آسمان بر شما پیوسته دارد و شما را با مال بسیار و فرزندان متعدّد یاری رساند و باغ های خرّم و نهرهای جاری به شما عطا فرماید. (نوح، آیات 10تا 12) همچنین رسول اکرم(ص) می فرمایند: «مَنْ أَکْثَرَ الإِسْتِغْفارَ جَعَلَ اللهُ لَهُ مِنْ کُلِّ هَمّ فَرَجاً وَ مِنْ کُلِّ ضیق مَخْرَجاً وَ یَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لایَحْتَسِبُ؛ کسی که زیاد استغفار گوید و از خدا عذرخواهی کند خداوند از هر غصّه ای برایش گشایشی قرار دهد و از هر تنگنایی راه فراری پیش پایش گذارد و او را از جایی که گمان ندارد روزی می دهد.»(بحارالأنوار، ج 1، ص 189)
ب ـ پیشگیری از بلا و عذاب؛ بی شک یکی از عقوبت های گناهان نزول انواع بلاهاست، بلاهایی مانند سیل، طوفان، زلزله و... خداوند یک از عوامل پیشگیری از نزول بلا را ـ بعد از وجود مبارک پیامبر اکرم(ص) ـ استغفار مؤمنان اعلام فرموده است: « وَمَا کَانَ اللَّهُ لِیُعَذِّبَهُمْ وَ أَنْتَ فِیهِمْ وَ مَا کَانَ اللَّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَ هُمْ یَسْتَغْفِرُونَ؛ ولی تا تو [پیامبر اسلام(ص)] در میان آنها هستی خداوند بر آن نیست که آنان را عذاب کند و تا آنان استغفار می کنند خداوند آنان را عذاب نمی کند.»(انفال، آیه33) با توجه به این آیه بود که پس از رحلت پیامبر(ص) امام علی(ع) فرمود: «یکی از دو امان از میان ما رفت، امن دیگر که استغفار است را حفظ کنید.»(نهج البلاغه، حکمت 88) از رسول خدا(ص) نقل شده است که فرمود:« إِدْفَعُوا أَبْوابَ البَلایا بِالإِسْتِغْفارِ.( درهای بلاها و گرفتاری ها را به کمک استغفار ببندید.»(مستدرک الوسائل، ج 5، ص 318)
دهها فایده دیگر که جهت دوری از اطاله کلام به این دو مورد بسنده می کنیم.