نگه کن سحرگاه تا بشنوی **** ز بلبل سخن گفتن پهلوی
فردوسی
آخر شب و زمان پیش از صبح را سحرگاه گفته اند. پایان سحر معلوم است؛ با طلوع فجر صادق تمام می شود. در آغاز آن اختلاف است. برخی، مدت سحر را از آغاز تا پایان، یک ششم پایانی شب ذکر کرده‌اند؛ برخی هم آن را یک سوم پایانی می دانند.(ر.ک: جواهر الکلام، ج 7، ص199)
سحر از بهترین اوقات برای استجابت دعاست؛ در این وقت، درهای آسمان بر روی بندگان باز می شود. در حدیثی از امام باقر(ع) نقل شده است که فرمودند: «بر شما باد دعا کردن به هنگام سحر تا طلوع خورشید؛ این زمان ساعتی است که درهای آسمان گشوده، روزی ها تقسیم و حاجت های بزرگ برآورده می‌شود.(وسائل الشیعه، ج7، ص67)
سحرگاهان در ادبیات فارسی جلوه جذاب و دلنشینی دارد. فرصتی که فاصله زمین و آسمان به حداقل ممکن می رسد و صالحان صدای خوش بلبل(هاتف آسمانی) را به گوش جان می شنوند:
سحرگهم چه خوش آمد که بلبلی گلبانگ **** به غنچه می‌زد و می‌گفت در سخنرانی
که تنگدل چه نشینی ز پرده بیرون آی **** که در خم است شرابی چو لعل رمّانی
حافظ
خون دل بر رخت افشان به سحرگاه از آنک **** توشه راه تو خون دل وآه سحرست
مولوی
شبی دانم که در زندان هجران **** سحرگاهم به گوش آید خطابی
که سعدی چون فراق ما کشیدی **** نخواهی دید در دوزخ عذابی
سعدی