چرا به چاه ارت نیاز داریم؟
وضع قوانین سخت گیرانه نهادهای نظارتی در خصوص ساختمان سازی برای حفاظت از جان افراد و ساختمان‌ها، (اعم از مسکونی و صنعتی) سبب ایمنی هرچه بیشتر شده است. یک نمونه از این قوانین لزوم اجرای سیستم ارتینگ یا چاه ارت برای تمامی ساختمان‌ها می‌باشد. اجرای سیستم ارتینگ از بروز برق گرفتگی و در نهایت آتش سوزی های ناشی از برخورد صاعقه یا اضافه ولتاژها سیم کشی ساختمان پیش‌گیری می‌نماید. با توجه به کارایی حساس سیستم ارتینگ انتخاب تک تک اجزای سیستم ارتینگ از اهمیت بالایی برخوردار است، در این مقاله سعی داریم تجهیزات مورد نیاز نصب چاه ارت را معرفی کنیم.
تعریف چاه ارت
چاه ارت بصورت چاله ای عمیق در زمین حفر می‌شود عمق چاه ارت تا زمانی که به رطوبت مناسبی از خاک نرسند ادامه خواهد داشت. تجهیزات مختلفی در چاه ارت بکار گرفته می‌شوند. از عناصر اصلی چاه ارت صفحه ارت مسی می‌باشد، این صفحه را بصورت عمودی در حالی که سیم مسی سیستم ارتیگ به آن متصل است درون چاه قرار می‌دهند. گرداگرد صفحه ارت مسی را با مواد کاهنده مقاومت زمین (بنتونیت) پر می‌کنند. امتداد سیم مسی از طرف دیگر به ارت باکس و بعد از ارت باکس به تمامی دستگاهای ساختمان متصل می‌شود
سیستم ارتینگ یا چاه ارت با چه هدفی اجرا می‌شود؟
- حفظ جان افراد
- حفاظت از تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی
- از بین بردن ولتاژ اضافی و پیش‌گیری از بروز برق گرفتگی
- انتقال ولتاژ ناخواسته صاعقه
- به حداقل رساندن ولتاژ اضافی و یکنواخت کردن آن
استاندارد عمق چاه ارت
از آنجا که پس از حفر و راه اندازی چاه ارت امکان دسترسی به آن وجود ندارد، حساسیت در اجرای آن و دقت در انتخاب تجهیزات از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. عمق مناسب برای خانه‌های مسکونی تقریبا 3 تا 5 متر و برای کارخانه ها، بیمارستان ها، آزمایشگاه ها، ادارات و کارگاه های تولیدی تا 10 متر می‌باشد.
در اجرای سیستم ارتینگ و چاه ارت در نظر گرفتن شرایط مکانی حائز اهمیت می‌باشد، باتوجه شرایط مکانی به دو روش عمقی و سطحی اجرا می‌کنند.
روش عمقی
در این روش با توجه به موقعیت جغرافیایی و نوع خاک مناسب چاه ارت به شکل عمقی حفر می‌شود.
روش سطحی
چنانچه مکان یا خاک برای اجرای روش عمقی مناسب نباشد، از روش سطحی استفاده می‌کنند که همان سیستم ارتینگ است.
مراحل اجرای چاه ارت
پس از حفر چاه و رسیدن به رطوبت مناسب، ابتدا مقداری بنتونیت اکتیودار یا مواد کاهنده مقاومت زمین با آب ترکیب می‌شوند. این مواد باید به شکل ملات در آیند، سپس تا عمق 30 سانتی چاه را با این مواند پر می‌کنند. در مرحله بعد صفحه ارت مسی که سیم مسی ارت به آن متصل شده است را به شکل ایستاده روی مواد قرار می‌دهند. مابقی ملات حاصل از ترکیب بنتونیت و آب را اطراف صفحه مسی ریخته تا بطور کامل پوشیده شود و تا ارتفاع 30 سانتی‌متری بالاتر از صفحه را نیز پوشش دهد. برای مرطوب نگاه داشتن خاک در مرحله بعدی، یک لوله پولیکا قرار داده می‌شود و مابقی ارتفاع چاه را با خاک رس پر می‌کنند.
دو نوع سیستم ارت وجود دارد
اتصال زمین ارت حفاظتی
حفاظت از افرادی که بطور مستقیم با دستگاه‌های الکتریکی کار می‌کنند هدف اصلی ارت حفاظتی است. شاید برای شما هم پیش آمده باشد که با لمس یخچال یا لباس‌شویی برق گرفتگی خفیفی را تجربه کرده باشید.نشتی جریان و خاصیت مغناطیسی دستگاه است که سبب انتقال بار به بدن شما می‌شود. چاه ارت افراد حاضر در ساختمان را ایمن نگاه می‌دارد.
اتصال زمین ارت الکتریکی
اتصال زمین ارت الکتریکی با هدف صحبح کار کردن دستگاه ها راه اندازی می‌شود با کمک سیم ارت دستگاه و افراد را ایمن نگاه می‌دارد.
لوازم و تجهیزات مورد نیاز چاه ارت
وجود دستگاه‌های الکتریکی متعدد در زندگی روزمره انسان و احتمال اصابت صاعقه و رعد و برق ، نهادهای نظارتی را بر آن داشت تا با وضع قوانین سخت‌گیرانه‌ای باعث افزایش ایمنی افراد و بناهای شوند. یکی از این قوانین لزوم اجرای سیستم ارتینگ استاندارد برای تمامی بناهای اداری تجاری و مسکونی می‌باشد. در اجرای یک سیستم ارت تجهیزات متعددی مورد نیاز است، تجهیزات چاه ارت بایستی استاندارهای لازم را داشته باشند که بتوانند باز اضافی را کامل تخلیه کنند. لوازم چاه ارت شامل: مواد کاهنده مقاومت زمین، صفحه مسی،میله مسی، سیم مسی، جوش، کلمپ و اتصالات سیم ارت و کابلشو
لیست تجهیزات چاه ارت با اهم مشخص
مواد کاهنده مقاومت ارت زمین
یک ماده طبیعی و کاملا سازگار با محیط زیست که به جهت کاهش مقاومت الکتریکی زمین در چاه ارت ریخته می‌شود. این ماده که اصطلاحا بنتونیت نیز نامیده می‌شود دارای هدایت الکتریکی بالایی است و در زمین هایی که مقاوت بالایی دارد کاربرد دارد.
صفحه ارت مسی
ورق مسی که اصولا باید در ابعاد مربعی شکل با جنس مسی خالص باشد، سیم مسی سیستم ارت به این صفحه جوش می‌خورد. صفحه مسی بصورت عمودی در چاه ارت قرار داده می‌شود به این ترتیب بار الکتریکی اضافی به زمین منتقل می‌شود.
سیم مسی
سیم مسی نیز از اجزای اصلی سیستم ارتینگ است. دلیل استفاده از مس در سیستم ارتینگ رسانای بالای این ماده معدنی است؛ مس به راحتی می‌تواند ولتاژ اضافی راجذب کرده و به زمین منتقل نماید. سیم یا تسمه مسی در اندازه های مختلفی تولید می‌شود و باتوجه به وسعت بنا از اندازه های مختلف آن استفاده می‌کنند. سیم مسی وظیفه اتصال تمامی تجهیزات سیستم ارتینگ به یکدیگر را دارد.
بنتونیت
این ماده در حقیقت مخلوط ذغال و نمک است، وظیفه اصلی بنتونیت پرکردن حفره های اطراف میله ارت است. این خاک با استفاده از خاصیت چسبندگی خود، وظیفه محوله خود در سیستم ارت را به خوبی ایفا می‌نماید.
جوش کدولد یا جوش آرگون
همانطور که از نامش مشخص است در ایجاد اتصال بین صفحه مسی و سیم به کار گرفته می‌شود. تنواع مختلفی نیز دارد ازجمله: جوش آرگون، جوش کدولد و ترمیک
میله ارت
در مکان‌هایی که امکان کندن زمین وجود ندارد و عملا نمی‌توان از صفحه مسی استفاده کرد، ازمیله مسی یا الکترود استفاده می‌شود. میله ارت نوعی میله گالوانیزه محکم است و به خاطر ساختار محکمی که دارد به راحتی داخل زمین کوبیده می‌شود.
شینه نول و ارت
شینه ارت از اجزای سیستم ارت بوده و جزء اتصالات به شمار می‌آید. برای ایجاد انشعاب از سیم ارت یه قطعات مختلف تابلو ارت استفاده می‌شود.
کلمپ
یکی از اجزای پرکاربرد سیستم ارت کلمپ و اتصالات هستند که بر حسب نوع اتصالی که ایجاد می‌کنند و جنسی که دارد انواع مختلفی دارند.
کابلشو
وظیفه اتصال کابل به اجزای دیگر در چاه بر عهده کابلشو می‌باشد.
