در استان یزد که به عنوان یکی از نواحی مهم باستانی و تاریخی کشور ایران، از شهرت و آوازه‌ای مثال زدنی در سراسر جهان برخوردار است، همانند سایر استان‌های دیگر، شیرینی‌های مخصوص و محلی یافت می‌شود که بیانگر فرهنگ، هنر و اقلیم خاص این منطقه‌ی دیدنی و شگفت‌انگیز است.
از جمله‌ی این خوراکی‌های بومی می‌توان به باقلوا، کیک یزدی، حاجی بادام، نان برنجی، نان پنجره‌ای (منقا)، نقل یزدی، قطاب، پشمک، لوز یزدی، سوهان اشاره کرد. در ادامه‌ی این مقاله، به معرفی برخی از رایج‌ترین و محبوبترین آن‌ها می‌پردازیم.
کیک یزدی:
یکی از مشهورترین شیرینی‌های سنتی تهیه شده در استان یزد، کیک یزدی نام دارد که امروزه از طرفداران بسیاری در سراسر ایران برخوردار است. این خوراکی لذیذ از جمله شیرینی‌های معطر و خوشمزه به شمار می‌آید که علاوه بر این استان تاریخی، در بسیاری از مناطق کشور تهیه و طبخ می‌شود همچنین به خاطر خوش خوراک بودنش معمولا در اعیاد و یا مراسم های مذهبی بسیار از آن استفاده می شود. پخت این کیک بسیار آن است و هر کسی می تواند آن را در خانه ی خود بپزد. معمولا این شیرینی را با خلال بادام، کشمش و خلال پسته تزئین می کنند.
حاجی بادام:
این شیرینی نقلی‌های لذیذ یکی از انواع شیرینی‌های سنتی و بومی در استان یزد است که بخاطر داشتن آرد نخودچی و جوز ارزش خوراکی بالایی دارد و همان طور که از نامش پیداست از بادام در این شیرینی استفاده می شود. این شیرینی در بسیاری از شهرهای کشور همچون کاشان نیز در وسعت زیادی طبخ می‌شود.
قطاب:
قطاب یکی از مشهورترین و محبوبترین شیرینی‌های سنتی است که در استان یزد طبخ می‌شود که به خاطر شهرت بسیارش، سوغاتی منتخب خیلی از مسافران شهر یزد برای دوستان و آشنایان خود است. قطاب یزدی به شکل یک توپ گرد است که از دو قسمت لایه‌ی خارجی و مغز داخلی تشکیل شده است.لایه‌ی خارجی نانی است که در روغن فراوان سرخ می‌شود و درون آن که ترکیبی است از شیر، زرده تخم مرغ، آرد گندم و ماست. پس از این که قطاب ها کاملا سرخ شدند آن ها را در پودر قند می غلتانند.
باقلوا:
کلمه ی باقلوا که در بسیاری زبان ها با کمی تغییرات آوایی و تلفظی خوانده می شود ریشه اش در زبان مغولی می باشد. باقلوا یکی از شیرینی جات بسیار خوشمزه و خوش طمع می باشد و برای همین طعم بی نظیر و همچنین خواصی که دارد مورد توجه مردم جهان قرار گرفته است.
از مهم ترین شهرهای ایران که باقلوا در آن تولید می شود می توان به باقلوا تبریز، باقلوا یزد،باقلوا قزوین و باقلوا گیلانی اشاره نمود.
نان برنجی:
نان‌برنجی یزدی، نمونه‌ی دیگری از انواع شیرینی‌های خوشمزه، خوش‌عطر و سنتی است که در رژیم غذایی مردم استان یزد وجود دارد. این خوراکی لذیذ در بسیاری از شهرهای ایران نیز با توجه به اقلیم و سلیقه‌ی مردم آن منطقه تهیه و طبخ می‌شود.. نان‌برنجی‌های این استان از شهرت بسیاری برخوردار است و هر ساله بویژه در ایام نوروز، شیرینی‌پزان یزدی سفارشات زیادی را از سراسر کشور برای طبخ و ارسال این خوراکی فوق‌العاده دوست‌داشتنی دریافت میکنند.
لوز یزدی:
لوز، از پرطرفدارترین شیرینی های یزد محسوب می شود. انواع آن عبارت است از لوز باقلوا، لوز نارگیل، لوز دو رنگ نارگیل و پسته، لوز زعفرانی، لوز پسته ای. این شیرینی شباهت زیادی به باقلوا داشته و از همان خانواده به حساب می آید.
نقل یزدی:
در کنار تنوع بسیاری از شیرینی‌های سنتی موجود در استان یزد، خوراکی کوچک و نقلی طرفداران و مصرف‌کنندگان خاص خود را در سراسر ایران یافته است.استان‌های مختلف ایران انواع نقل خاص خود را عرضه میکنند اما نقل یزد عطر و طعم متفاوتی دارد.نقل را می‌توان با طعم و مغزهای متفاوتی تولید کرد که در این میان نقل گردویی محبوبیت بیشتری دارد. از انواع نقل می‌توان به انواع گردویی، بادامی، پسته‌ای و خلال بادام اشاره کرد.به دلیل شیرین و نرم بودن می‌تواند جایگزین مناسبی برای قند در نوشیدن چای باشد.
پشمک:
پشمک نه تنها در ایران بلکه در کشورهای دیگر نیز تولید و مصرف می شود.این شیرینی سبک و نرم مانند پنبه و بسیار لذیذ و دوست‌داشتنی که به عنوان خوراکی سنتی و بومی استان یزد در سراسر کشور شناخته می‌شود.
پشمک یزدی با گذر جریان هوای گرم از روی شکر درست می‌شود. وقتی که هوای گرم به شکر می خورد آن را به شکلی نیمه جامد درمی‌آورد. بعد از آن به دلیل برخورد جریان ممتد هوای گرم با بلورهای شکر و نیز رطوبت هوا، بلورها به صورت رشته هایی بلند و باریک در می‌آیند. برای مصرف سریع پس از تولید، این رشته ها را سعی میکنند به دور تکه‌ای از چوبی خیس بپیچند و برای مصرف آن به اشکال دیگر پشمک را به شیوه‌های مختلفی بسته‌بندی میکنند.
این شیرینی از آرد،شکر و روغن تهیه شده است. آرد استفاده شده در تهیه پشمک یزدی، روده ها بسیار مناسب است و از اسهال و مسمومیت های دارویی جلوگیری می کند.شکر نیز خاصیت آرام بخشی دارد باعث افزایش تمرکز می شود و می تواند زخم ها را التیام دهد.هل یا زعفران موجود در پشمک تقویت بدن شود همچنین برای اعصاب و خال روحی بسیار مفید است.
نان پنجره‌ای (منقا):
شیرینی پنجره‌ای (منقا) از جمله خوراکی‌های خوشمزه در استان یزد می‌باشد. ظاهر زیبا و طعم عالی این شیرینی، آن را به یکی از خوشمزه‌ترین خوراکی‌ها در این منطقه تبدیل کرده است.این شیرینی در جاهای دیگر نیز رواج دارد و به صورت خانگی و با طرح های مختلف مثل پروانه ای و گرد تهیه می شود. اما در یزد از قالب دیگری استفاده شده است و طعم متفاوتی دارد.
سوهان:
سوهان از شیرینی های سنتی قم به حساب می آید اما دیگر شهرها نیز سوهان خاص خود را دارند. مثلا استان یزد دو سوهان آردی و خانی را دارد. ولی استان یزد بیشتر بخاطر سوهان آردی مشهور است، که به عنوان شیرینی سنتی سرزمین خود به همگان معرفی کرده‌اند که در نوع خود بسیار لذیذ و پرطرفدار است. طرز تهیه این دو سوهان شبیه هم است. سوهان آردی از شکر، پودر هل، زعفران، روغن، گلاب و جوانه و آرد گندم تهیه می شود اما در سوهان خانی مواد تشکیل دهنده دارچین، شکر، زرده تخم مرغ، روغن، هل، مغز پسته، آرد سفید و آرد جوانه گندم است. طعم، بو و ظاهر آن به کلی با سوهان قم فرق دارد و خاصیت آن خیلی بیشتر از سوهان قم است.
با سفر به شهر بادگیرها بهترین و جذاب ترین سوغات را برای عزیزانتان خریداری کنید و سوغات شهر یزد را در ذهن آن ها ماندگار کنیدو خاطره های خوب و خوشی را برای خود رغم بزنید.
مطالب مرتبط بیشتر: با غذای های سنتی استان یزد آشنا بشیم:) | طرز تهیه شیرینی های سنتی یزد