سامانه مدیریت ساختمان یا بی‌اِم‌اِس (به انگلیسی: Building Management System) که گاهی با عنوان سامانه اتوماسیون ساختمان نیز شناخته می‌شود، یک سامانهٔ مبتنی بر رایانه است که برای کنترل و نظارت بر تجهیزات مکانیکی و الکتریکی درون ساختمان (مانند تهویه، روشنایی، سامانه قدرت، سامانهٔ آتش‌نشانی و ایمنی) در داخل ساختمان‌ها نصب می‌شود.
سامانه مدیریت ساختمان شامل دو بخش نرم‌افزار و سخت‌افزار است، سخت‌افزارها معمولاً به صورت اختصاصی به وسیله میکروکنترلرها پیاده‌سازی می‌شوند و نرم‌افزارها نیز ممکن است به صورت اختصاصی برای سامانه نوشته شوند، در برخی از سامانه‌ها از نرم‌افزارهای کنترل و مانیتورینگ برای کنترل ونظارت بر عمل کرد بخش‌های مختلف استفاده می‌شود.
ارتباط میان سخت‌افزار و نرم‌افزار توسط یکی از پروتکل‌های DeviceNet, SOAP, XML, BACnet, LonWorks و MODBUS و USP و LAN و RS-232 و… پیاده‌سازی خواهد شد.
اجزای اصلی این سامانه شامل :
- کنترل‌کننده مرکزی
- کنترل‌کننده محلی
- کنترل‌کننده اینترنتی
- حسگرها می‌باشد
اجزای سیستم BMS
به طور کلی اجزای مختلف این سیستم که در آموزش BMS و در قسمت طراحی BMS به آن ها اشاره می شود، به سه دسته که در ادامه به توضیح آن ها می پردازیم تقسیم می شوند.
حسگر ها
اولین بخش از سیستم BMS حسگر ها می باشند که در قسمت های مختلف ساختمان نصب می شوند.
حسگر ها در واقع وظیفه ی سنجش پارامتر های مختلف در آن محیط و ارسال آن به کنترلر ها برای تجزیه و تحلیل و ارسال فرامین مختلف را به عهده دارند.
این پارامتر ها می توانند در مورد دما، میزان روشنایی، میزان رطوبت، میزان گاز موجود در هوا و .. باشند.
کنترلر ها
بعد از اینکه حسگر ها در سیستم BMS اطلاعات مختلف را در محیط گرفتند آن را به قسمت کنترل ارسال می کنند.
کنترلر ها بخشی از سیستم هستند که با استفاده از برنامه ریزی های سیستمی و نرم افزاری می توانند اطلاعات کسب شده را تجزیه و تحلیل نموده و در صورت نیاز فرامین مختلف را برای عملگر ها در جهت اجرا در محیط مورد نظر صادر کنند.
عملگر ها
بخش بعدی که در پاسخ سوالاتی مانند BMS چیست؟ می توان به آن اشاره کرد، عملگر ها در سیستم می باشند.
عملگر ها وظیفه ی اجرای فرامین صادر شده از طریق کنترلر ها در قسمت های مختلف ساختمان را به عهده دارند.
برای درک بهتر این قسمت ها بهتر است یک مثال جامعه و کامل را ذکر کنیم تا با قسمت های مختلف سیستم BMS به خوبی آشنا شوید.
فرض کنید در یک قسمت از ساختمان حسگر هایی برای تشخیص میزان گاز نصب شده اند.
این حسگر ها همواره میزان گاز موجود در آن قسمت را به کنترلر ها می فرستند.
طبق برنامه ریزی هایی که بر روی کنترلر انجام شده است، میزان گاز مجاز در اتاق مشخص شده است.
حالا تصور کنید به دلایل مختلف میزان گاز موجود در اتاق از حد مجاز عبور نماید.
در این لحظه حسگر ها اطلاعات و میزان گاز موجود در اتاق را به سیستم کنترلر ها ارسال می کنند.
کنترلر ها با پردازش داده های ارسال شده، فرامین را به عملگر ها ارسال می کنند تا سیستم گاز اتاق قطع شده و میزان گاز اتاق به حد مجاز برسد.
برای اینکه این میزان از گاز موجود در اتاق به سلامتی انسان ها نیز لطمه ای وارد نسازد، ممکن است دستوراتی مانند باز شدن پنجره ها برای بیرون رفتن گاز جمع شده در اتاق نیز برای عملگر های آن قسمت از ساختمان ارسال شود.
مزایای BMS چیست؟
افزایش قابلیت اطمینان به تاسیسات و سرویس ها
هدف بهره برداری و نگهداری سامانه ،اطمینان از این موضوع است که تاسیسات به درستی و بدون از کار افتادن به منظور عملکرد کارآمد ،کار می کنند .خرابی اجزا،باعث تعمیر و تعویض می شود که معمولا گران قیمت تر از هزینه لازم برای نگهداشت دوره ای می باشد .به علاوه ،از کار افتادن یک تجهیز ،سرویس مربوط به آن را دچار اختلال کرده و باعث ناراحتی ساکنان و یا هزینه زیاد برای مالک خواهد شد.
سامانه BMS می تواند با نمایش مداوم سامانه و فراهم آوردن نگهداری پیشگیرانه ،نقش مهمی در تضمین عملکرد ایفا کند .نمونه بارز آن،هشدار در زمان پایان مهلت استفاده از یک تجهیز یا در زمان کم شدن سطح کارایی آن تا یک مقدار خاص است .
کاهش هزینه های بهره برداری
یکی از مهمترین هزینه های بهره برداری از یک ساختمان ،هزینه انرژی مورد نیاز برای گرمایش،سرمایش،تهویه مطبوع و روشنایی فضا است .عملکرد اصلی BMS کاهش هزینه های مربوط به انرژی تا حد ممکن است .نمونه معمول آن روشن و خاموش کردن از پیش برنامه ریزی شده ،استفاده ترتیبی از تجهیزات،نقاط از پیش تنظیم شده و بهینه سازی چیلرهاست.
با توجه به افزایش حق الزحمه ها و پیچیدگی سامانه های پیشرفته ساختمان ،امروزه هزینه مربوط به پرسنل نگهداری ساختمان و سرویس ها ،بخش قابل توجهی از هزینه های نگهداری را تشکیل می دهد .نقش BMS در کاهش نیاز به نیروی انسانی می تواند اثر مهمی بر هزینه های سالیانه استفاده از یک ساختمان داشته باشد .
همه انواع ساختمان ها می توانند خواهان نوعی از سامانه های صرفه جویی انرژی باشد .بهتر است این سامانه یک سامانه مدیریت و کنترل انرژی (EMCS)یا سامانه مدیریت انرژی ساختمان ((BEMSباشد تا یک BMS یا BAS.لذا EMCS یا BEMS می توانند به عنوان سامانه های نمایش و کنترل سرویس های ساختمان در نظر گرفته شوند که نقش مهمی در مصرف انرژی ساختمان ها دارند.
مدیریت ساختمان
سامانه ((BMS،کارآمد ترین ابزار مدیریت ساختمان یعنی نظارت بر شرایط و سرویس ها و نگهداری آنها به طور دائمی در سطح لازم و همچنین امکان عکس العمل سریع و کارآمد به تغییرات در الگوی عملکرد و کاربری فضاها را در اختیار کارکنان و ساکنان قرار می دهد.جزئیات عملکردهای مدیریت ساختمان ،در بخش 3-4 تشریح می شوند.
بهبود بهره وری کارمندان
یک سامانه BMS همچنین می تواند مزایای کمتر ملموس تر و در نتیجه برای اندازه گیری سخت تر شامل کارایی بیشتر پرسنل به دلیل شرایط بهبود یافته محیطی را نیز ارائه کند .روحیه بهتر و رضایت شغلی پرسنل نگهداشت که می توانند وقت بیشتری در جلوگیری از بروز مشکلات صرف کنند تا مقابله با مشکلات ،می تواند یکی از این فواید ناملموس باشد .
حفاظت از افراد و تجهیزات
سامانه BMS در ذات ،یک شبکه ارتباطی است که در سراسر ساختمان یا مجموعه ساختمان ها گسترده می شود .همین سامانه ارتباطی می تواند برای ارسال هشدارها به کاربران یا نیروهای امنیتی در زمان وقوع یک آتش سوزی ،انتشار دود ،ورود غیر مجاز و هرآنچه که ممکن است به تجهیزات آسیب برساند مورد استفاده قرار گیرد .
به علاوه BMS همچنین می تواند در جهت اقدامات امنیتی دیگری نیز مورد استفاده قرار گیرد .به عنوان مثال می تواند دسترسی به خودش را با ارائه امکان تعریف سطوح دسترسی به افراد مختلف ،کنترل کند .سامانه BMS می تواند با استفاده از دسترسی با کارت و یا با کنترل و نظارت بخش های مشخصی از ساختمان و یا مدیریت دفعات گردش افراد نیروهای حراست بر اساس برنامه زمان بندی از پیش تعیین شده ،به نیروهای حراست در مقابل ورود غیر مجاز به ساختمان کمک کند.
