عسر و حرج به چه مفهوم اشاره دارد؟
به شکل مجزا عسر در لغت به معنای صعوبت و مشقّت است و حرج نیز به معنای ضیق و تنگی و تنگنا است و در قانون طبق قانون الحاق یک تبصره به ماده 1130 قانون مدنی مصوب 14/08/1370 عبارت است از :
به وجود آمدن وضعیتی که ادامه زندگی را برای زوجه با مشقت همراه ساخته و تحمل آن مشکل باشد
و دقیقا به شرایطی اطلاق میگردد که زندگی را برای زوجه سخت می نماید به قدری که ادامه زندگی برای وی ممکن نبوده و طاقت فرسا باشد که می تواند دلایل مختلفی داشته باشد مثلا سو رفتار و ضرب و شتم زوجه توسط زوج که مرتبا صورت گرفته و ادامه زندگی را برای زوجه با این روال غیر ممکن سازد یا ترک منزل مشترک و عدم پرداخت نفقه که زوجه را به شدت در مضیقه مالی قرار دهد و وی نتواند به این صورت زندگی مشترک را ادامه دهد. در اینجاست که با استفاده از قانون عصر حجر درخواست طلاق از طرف زن شکل قانونی‌تر و جدی‌تری به خود می‌گیرد.
معنی لغوی عسر و حرج
قانون برای بهتر معنی شدن این عبارت مصادیق آن را در 5 بند بیان نموده که عبارت است از :
ترک زندگی خانوادگی توسط زوج حداقل به مدت شش ماه متوالی و یا نه ماه متناوب در مدت یک سال بدون عذر موجه .
اعتیاد زوج به یکی از انواع مواد مخدر و یا ابتلاء وی به مشروبات الکلی که به‌اساس زندگی خانوادگی خلل وارد آورد و امتناع یا عدم امکان الزام وی به ترک آن
در مدتی‌که به تشخیص پزشک برای ترک اعتیاد لازم بوده است.
محکومیت قطعی زوج به حبس پنج سال یا بیشتر.
ضرب و شتم یا هرگونه سوء‌رفتار مستمر زوج که عرفاً باتوجه به وضعیت زوجه قابل تحمل نباشد.
ابتلاء زوج به بیماری‌های صعب‌العلاج روانی یا ساری یا هر عارضه صعب‌العلاج که زندگی مشترک را مختل نماید.
.
اثبات شرایط عسر و حرج در دادگاه می تواند به طلاق زن منجر شود
البته طبق صراحت ذیل این ماده ، این بند‌ها صرفاً در بیان مثال و نمونه هایی از شرایط عسر و حرج بوده و موارد دیگری هم می تواند در صورت داشتن شرایط تعریف این عبارت جزو مصادیق عسر و حرج تلقی شود و نکته مهم دیگر این است که زن به استناد همین مواردی که می‌توانند در گروه شرایط عصر و حرج قرار بگیرند، می تواند حکم طلاق خود را در دعوای طلاق به درخواست زوجه با اثبات این موارد از دادگاه بگیرد و همین منحصر نبودن عسر و حرج به مصادیق یاد شده در قانون امتیازی برای زوجه است که بتواند موارد . مشکلات دیگری در زندگی مشترک را ذیل چتر عسر و حرج بیاورد .
برای مثال یکی از مواردی که در قانون بیان نشده و می تواند از مصادیق عسر و حرج باشد آن است که زن و شوهری مدت طولانی از هم مفارقت جسمانی ، عاطفی داشته باشند و جدا از هم زندگی نمایند
در گروه حقوقی وکیل با ما پرونده ای مطرح بود که خانم و آقا به مدت 10 سال جدا از هم زندگی میکردند و مفارقت و دوری جسمی و عاطفی و روحی از یکدیگر داشتند و در طول این مدت هر یک به تنهایی امور مربوط به خود را انجام می داد و دیگر هیچ علاقه‌ای به زندگی مشترک نداشتند . با توجه به گذشت مدت زیادی از جدایی ، برگشت به زندگی مشترک تقریبا امری محال به نظر می رسید و وکلای متخصص در امور خانواده در گروه حقوقی وکیل با ما با اثبات این موضوع جز مصادیق عسر و حرج و با بیان استدلالات و متقاعد نمودن دادگاه در پرونده با موضوع درخواست طلاق از طرف زوجه موفق به اخذ حکم طلاق خانم در دادگاه شدند .
یک زوج که با هم قهر هستند
در پرونده دیگری در گروه حقوقی وکیل با ما با موضوع طلاق از طرف زوجه با استناد به همین مفهوم عسر و حرج به شرح اینکه خانم مورد ضرب و شتم توسط همسرش قرار گرفته بود بعد از مراجعه به وکلای گروه حقوقی وکیل با ما جهت استفاده از این مورد برای پرونده طلاق از طرف زوجه بنا بر حجم زیاد جراحات وارده در درگیری با آقا و با استفاده از ارجاع خانم به پزشکی قانونی جهت ثبت این وقایع و به نتیجه رساندن پرونده ضرب و شتم عمدی خانم توسط آقا در محاکم کیفری و اخذ حکم محکومیت آقا توانستیم بر خلاف بند 4 ماده 1130 قانون مدنی که در بیان مصادیق عسر و حرج می‌باشد که گفته شده است ضرب و شتم و سو رفتار زوج می بایست مستمر باشد در پرونده ذکر شده با وجود یکبار ضرب و شتم و سو رفتار به خانم و اثبات به دادگاه و که این موضوع از مصادیق عسر و حرج است موفق به اخذ حکم طلاق خانم از دادگاه شدیم.
همانطور که در مثال های بالا گفته شد مفهوم عسر و حرج و عدم درج مواردی انحصاری در تعیین تکلیف و موضوعات این مفهوم باعث ایجاد فرصت برای خانم هایی که در وضعیت نامساعد در زندگی مشترک قرار گرفته اند برای اخذ حکم طلاق از دادگاه شده است و مصادیق عسر و حرج می تواند بنا بر موضوعات و مشکلاتی که در هر خانواده بین زن و شوهر پیش می آید گسترده باشد.در واقع درست است که می گوییم دلایل محکمه پسند طلاق از طرف زوجه محدود می باشد ولی با استناد به عسر و حرج این موارد می تواند بیشمار باشد.
منبع: وکیل با ما