روان پزشک، پزشکی است که پس از طی دوره پزشکی عمومی، دوره روانپزشکی را گذرانده و می تواند برای اختلالات روانی موقت یا مزمن دارو تجویز کند.
در واقع روانپزشکی شاخه ای از علم پزشکی است که وظیفه تشخیص، معالجه و پیشگیری از اختلالات روانی از جمله عاطفی، روحی و رفتاری را بر عهده دارد. روانپزشکان بیماری های روانی را از زاویه بیولوژیکی مانند ژنتیک بررسی می کنند.
روانپزشکان در حوزه های زیر آموزش می بینند:
ژنتیک
عصب شناسی
روانشناسی و علوم اجتماعی
بیوشیمی
روانپزشکی شامل تاثیر دارو بر سلامت روان و خلق و خو
روانشناس و روانپزشک در حوزه کاری شباهت هایی دارند و به نوعی مکمل هم هستند اما جایگزین هم نیستند.
روانپزشک دکتری است که دوره پزشکی عمومی را در دانشکده پزشکی گذرانده و پس از دریافت مدرک پزشکی عمومی، در گرایش روانپزشکی تحصیل کرده است. اما روانشناس در دانشکده روانشناسی و مشاوره تحصیل کرده و پس از گذراندن دوره کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری، به عنوان دکتر روانشناس مشغول به فعالیت می شود.
در رشته روانشناسی فرد پس از فارغ التحصیلی از دوره کارشناسی ارشد، دوره 1 الی 2 ساله کارورزی را طی می کند و موارد زیر را آموزش می بیند:
آشنایی با روش های درمانی
روش های حل مسئله و تکنیک های وابسته به آن
نظریه های روان درمانی
درمان شناختی – رفتاری
روانشناسی 30 زیرشاخه تخصصی دارد در صورتی که روانپزشکی تنها یک شاخه دارد.
محل کار روانپزشکان در بیمارستان ها است و مشکلات و اختلالات شدید روانی را تشخیص داده و درمان می کنند. این پزشکان در کلینیک های ترک اعتیاد نیز حضور دارند و در کنار روانشناسان در روند ترک اعتیاد مبتلایان خدمت می کنند.
روانشناسان در مطب ها و کلینیک های روانشناسی، مراکز مشاوره و بعضا در بیمارستان ها حضور دارند.
تفاوت حوزه تخصص و صلاحیت
تفاوت عمده ای که در حوزه تخصص و صلاحیت وجود دارد این است که روانپزشک می تواند داروهایی مانند داروهای اعصاب و روان تجویز کند در حالی که روانشناس صلاحیت این کار را ندارد و با روش های غیر دارویی، مشکلات روانی فرد را تشخیص و درمان می کند.
در مواردی که مشکل جسمانی، علت ایجاد مشکل روانشناختی باشد، روانپزشک برای تشخیص بهتر می تواند آزمایش های متعددی را برای فرد تجویز کند. در حالیکه روانشناس نمی تواند این کار را انجام دهد و باید بیمار را به روانپزشک ارجاع دهد.
روانپزشک می تواند برای بیمار، بستری شدن در بیمارستان را تجویز کند.
روانپزشک می تواند از روش های درمانی مانند شوک الکتریکی استفاده کند. در حالی که روانشناس اجازه این کار را ندارد.
روانپزشک جنبه فیزیولوژیک مشکل و بیماری را بررسی می کند در حالی که روانشناس به بررسی سبک زندگی شرایط کاری و محیطی فرد می پردازد و درمان های غیر دارویی ارائه می دهد.
روانپزشک بیشتر با دارودرمانی سر و کار دارد. در حالی که متد درمانی روانشناس روان درمانی و رفتاردرمانی است.
فاصله زمانی بین جلسات روانپزشکی 1 الی 2 ماه است در حالیکه فرد با فاصله کمتری به جلسات روانشناسی مراجعه می کند. هر جلسه روان درمانی معمولا 45 دقیقه طول می کشد و با فواصل نزدیک معمولا هفته ای یک یا دو بار تنظیم می شود.
یک روانپزشک اختلالات روانی زیر را تشخیص داده و درمان می کنند:
آلزایمر و زوال عقل
اسکیزوفرنی و پارانوئید
اختلال استرس پس از ضربه (حادثه)
فوبیا
وسواس فکری
اضطراب
اختلال دو قطبی
اضطراب
اختلالات خوردن (بولیمی، بی اشتهایی)
اختلالات خواب از جمله پر خوابی یا بی خوابی
اعتیاد به مواد مخدر یا الکل
در صورتی که یک روانشناس برخی بیماری های روانی شامل اختلالات شخصیتی را درمان می کند. علاوه بر آن به مراجعان خود مشاوره های شغلی و تحصیلی ارائه می دهد و شیوه های صحیح رفتار و تفکر را آموزش می دهد.
یک روانپزشک خوب ویژگی های زیر را دارد:
یک روانپزشک خوب، به حرف های بیمار خود به خوبی گوش می دهد و به احساسات او احترام می گذارد و بعد از شنیدن کامل سخنان او، اقدام به تجویز دارو می کند.
بیماری که دچار اختلال روانی هست ممکن است مشکل خود را بسیار بزرگ و لاینحل ببیند. روانپزشک باید به او اطمینان دهد که مشکل او در علم پزشکی حل شده است. مراحل درمان را به او توضیح می دهد و بیمار را در جریان اعمالی که در فرآیند درمان باید طی شود قرار می دهد.
یک روانپزشک خوب برای تشخیص درست سایر زوایای زندگی بیمار را بررسی می کند و در مورد تغذیه، ورزش، روابط و عوامل استرس زا بیمار سوال می کند تا اشراف بیشتری بر موضوع داشته باشد. در صورت نیاز از آزمایش هایی برای تشخیص درست بیماری استفاده می کند.
یک روانپزشک خوب در صورتی که مشکل بیمار در حوزه تخصص او نیست به راحتی بیمار را به یک روانشناس یا پزشکی دیگر ارجاع می دهد.
بیماری که داروهای اعصاب و روان را مصرف می کند ممکن است نسبت به داروها عوارض بدهد، یا نیاز به تغییر دارو توسط پزشک داشته باشد. در این موارد در دسترس بودن پزشک و امکان تماس با او حیاتی است.
یک پزشک می تواند کانال های ارتباطی مانند تلفن، پیام رسان یا حتی شبکه های اجتماعی را برای ارتباط با بیمار تعیین کند.
روانپزشک خوب تمام داروهایی که به بیمار تجویز کرده به همراه زمان مصرف و مدت استفاده بیمار را یادداشت می کند، تا در مراجعات بعدی حتما در نظر داشته باشد.
چرا که در بسیاری از موارد بیماران روانی حتی کوچکترین مسائل روزمره خود را به یاد نمی آورند و یادآوری یک دارو برای آن ها بسیار دشوار می شود.
یک روانشناس خوب داروها را به خوبی می شناسد و از عوارض و میزان اثربخشی هر کدام آگاه است. می داند چه دارویی برای چه سنی و تحت چه شرایطی مناسب است. در صورتی که دارویی اثربخشی لازم را نداشت مصرف آن را متوقف کرده و داروی دیگری تجویز می کند.