طرحواره درمانی یکی از روش های روان درمانی رایج در دنیای امروزی است، افراد طبق نظریه تله های زندگی 18 طرحواره داشته که برخی ز آن ها در سطح بهنجار و برخی نیستند. طرحواره ها بر روی نوع نگاه افراد نسبت به جهان تاثیر گذاشته و منجر به انتخابات و تصمیمات مختلف می شود. یکی از این طرحواره ها تله معیار های سرسختانه (Unrelenting Standards Schema) یا عیب جویی و یا کمالگرایی است.
در این طرحواره فرد به استاندارد های بسیار سرسختانه اعتقاد داشته و باور دارد که باید عملکرد بسیار بالایی را بر آورده کند. این افراد فشار زیادی را تحمل می کنند و با اطرافیان خود با مشکل رو به رو می شوند، البته در صورتی که میزان این طرحواره در فرد زیاد باشد. این اتفاق رخ می دهد. در این مقاله به شرح کامل تله معیار های سرسختانه یا کمالگرایی پرداخته شده است.
طرحواره معیار های سرسختانه چیست
اعتقاد اصلی افراد با طرحواره معیار های سرسختانه این بوده که باید برای رسیدن به معیار های بلند پروازانه و درونی و جلوگیری از انتقاد تلاش زیادی انجام داد و جمله آن ها این است که هیچ وقت از هیچی راضی نیستم. این تله زندگی منجر به سخت نسبت به خود و دیگران شده و همچنین احساسات مخربی مثل عدم لذت، کاهش عزت نفس و ارزشمندی به همراه دارد. فرد مدام تحت فشار و استرس بوده و زمان هیچ وقت برای آن ها کافی نیست و احساس عقب بودن دارند.
طرحواره عیب جویی یا کمالگرایی این گونه بوده که فرد توجه به جزئیات داشته و قوانین بیش از حد سرسختانه و تا حدی غیر واقع بینانه در حوزه های مختلف در ذهن خود ساخته است. بنابارین این افراد به ظاهر بسیار تلاشگرا و بی نقص جلوه می کنند. آن ها یه نظر دیگران در مورد معیار هایشان توجهی نداشته زیرا قوانین و ارزش ها درونی شده است. همچنین بسیاری از آن ها درگیر اعتیاد به کار هستند.
افراد با تله عیب جوبی علاوه بر داشتن معیار های سرسختانه، مدام از خود و دیگران انتقاد و عیب جویی می کنند. این افراد در بسیاری مواقع دچار نا امیدی می شوند، زیرا محقق شدن معیارهایشان سخت بوده و گاهی امکان پذیر نیست. بنابراین مدام باید بیشتر و بیشتر تلاش کنند و در بسیاری مواقع دچار خشم، آشفتگی و تحریک پذیری هستند.
حتما بخوانید: طرحواره رها شدگی
علائم طرحواره کمالگرایی
اگر شما نیز با 5 یا بیش از 5 مورد از جمله های زیر موافق هستید، به احتمال زیاد تله زندگی معیار های سرسختانه در شما پر رنگ است و نیاز به بررسی دارد.
مهم نیست که چه کار می کنم همیشه احساس می کنم زمان کافی ندارم.
بیشتر اوقات احساس استرس و فشار می کنم.
من نیاز دارم که همه چیز با استانداردهای بسیار بالا انجام شود.
باید احساس کنم از نظر عملکرد بهترین هستم.
من به ندرت استراحت کرده و کار را تعطیل می کنم، به نظرم هدر دادن وقت می آید.
روابط من آسیب می بیند زیرا به خودم فشار می آورم و سخت کار می کنم.
همیشه به نظر می رسد که کارهای بیشتری برای انجام دادن وجود دارد.
فرد تحریک پذیر بوده و به راحتی عصبی می شود.
من باید تمام مسئولیت هایم را خودم انجام دهم.
زمانی که اشتباه می کنم نمی توانم خودم را ببخشم.
حتما بخوانید: طرحواره استحقاق چیست
علت طرحواره معیار های سرسختانه
معمولا طرحواره کمالگرایی یا معیار های سرسختانه، از والدین به کودکان منتقل می شود، یعنی والدینی که این طرحواره را داشته آن را به فرزندان خود منتقل می کنند. به این صورت که به ان ها سخت گرفته و مدام تلاش آن ها را کم می پندارند. و یا والدینی که به صورت مشروط و شرطی به فرزندشان عشق می ورزند. به عنوان مثال تنها اگر همه نمرات کودک بالا باشد، والدین به او توجه کرده و او را با ارزش بپندارند.
گاهی فرد برای جبران حس های تجربه شده و مخرب مثل محرومیت هیجانی، شکست و ... به این طرحواره روی آورده و دارای معیار های سرسختانه می شود. همچنین فرهنگ و سایر عوامل محیطی نیز می توانند در پر رنگ شدن تله عیب جویی یا کمالگرایی تاثیر گذار باشند. بنابراین والین باید از رفتار خود مراقبت کرده و از بروز چنین حسی در فرزندشان جلوگیری کنند.
حتما بخوانید: کمالگرایی در کودکان
تاثیر تله معیار های سرسختانه بر زندگی
تله عیب جویی یا معیار های سرسختانه علاوه بر روان، گاهی جسم فرد را نیز درگیر کرده و او را دچار مشکلات فراوانی می کند، در این جا تاثیرات این تله بر ابعاد مختلف زندگی شرح داده شده است.
روابط بین فردی:
تله کمالگرایی به دلیل سخت گیری و انعطاف ناپذیر بودن فرد در بسیاری مواقع منجر به اختلال در روابط می شود و یا گاهی به دلیل درگیری زیاد فرد در زندگی روزمره ارتباطات وی کمرنگ شده و صمیمیت خود را از دست می دهد.
رابطه عاطفی:
این افراد گاهی جذب کسانی شده که بسیاری از ویژگی هایشان مانند خودشان باشد، برای مثال ایده آل گرا، سخت گیر، دقیق، وسواسی و دارای قدرت و منزلت و گاهی نیز جذب افرادی شده که با معیار های سرسختانه آن ها کنار آمده، آدم راحت و آسان گیری بوده و در کاهش فشار به وی کمک کنند. اما به طور کل داشتن رابطه عاطفی و یا هر نوع ارتباط دیگر با این افراد سخت است. زیرا عموما چه از نظر احساسی و چه از نظر جسمی در دسترس نیستند.
مشکلات روانی:
افراد با طرحواره عیب جویی عموما در استرس و فشار به سر برده و هرگز احساس نمی کنند که وقت اضافی دارند. به دلیل عدم رسیدن به خواسته ها و معیار های سرسختانه نا امید، دچار خشم و تحریک پذیری بوده و گاهی این عوامل منجر به افسردگی در وی می شود.
مشکلات جسمی:
فشار و تنش در افراد دارای تله معیار های سرسختانه گاهی به صورت عوارض جسمی خود را بروز می دهد، برای مثال او درگیر کمر درد، قلب درد، چاقی، لاغری، خستگی، بی خوابی، زخم معده و بسیاری عوامل دیگر می شود.
حتما بخوانید: تست می شود
درمان طرحواره معیار های سرسختانه
مشخصا برای درمان افراد با طرحواره کمالگرایی باید معیار های سرسختانه آن ها را کاهش داده و انتقاد های سخت و عیب جویی را در آن ها تعدیل کرد. بهترین روش طرحواره درمانی توسط فرد متخصص و طرحواره درمانگر انجام می شود. باید به وی کمک شده تا فعالیت کمتری داشته و کمتر در جهت بهترین قدم بردارد، کمتر خود را سرزنش کرده و احساس گناه نداتشه باشد.
درمان های شناختی رفتاری تاثیر بسیار برای درمان این تله داشته و درمانگر می تواند مدام باور ها و معیار های او را به چالش کشیده و معیار هنجار تری را جایگزین کند. در راهبردهای رفتاری فرد یاد میگیرد وقتی احساس می کند در انجام کاری یه نظر خودش به قدرکافی تلاش نکرده علیه احساس گناه خود وارد عمل و جدل شود.
در ادامه بخوانید: کنترل خشم
سوالات متداول
1- طرحواره معیار های سرسختانه چیست؟
اعتقاد اصلی افراد با طرحواره معیار های سرسختانه این بوده که باید برای رسیدن به معیار های ایده آل تلاش کرده که در متن مقاله ارائه شده است.
2- علائم طرحواره کمالگرایی چیست؟
علائم طرحواره کمالگرایی یا عیب جویی شامل چند مورد است که اگر شما 5 تا را داشته باشید دارای این تله هستید، در متن مقاله ذکر شده است.
3- علت طرحواره معیار های سرسختانه چیست؟
معمولا طرحواره کمالگرایی یا معیار های سرسختانه، از والدین به کودکان منتقل می شود که در متن مقاله توضیح آن ارائه شده است.
منبع : طرحواره معیار های سرسختانه