خدمت به مردم


خدمت به مردم که از والاترین مظاهر عبادت محسوب می­ شود پرستاری صرف و فرمانبرداری محض نیست؛ مفهوم گسترده­ ای نسبت به معنی لغوی دارد و همه امور اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و... را شامل می­ شود. براساس آموزه ­های دینی اسلام ـ که مسلمانان را برادر هم می­ داند ـ مسلمانان باید بیش از دیگران در خدمت هم باشند. امام جعفر صادق(ع) می ­فرمایند: « المسلم أخو المسلم لایظلمه و لایخذله و لایخونه و یحق علی المسلمین الاجتهاد فی التواصل و التعاون علی التعاطف و المواساة لأهل الحاجة و تعاطف بعضهم علی بعض، حتی تکونوا کما أمرکم اللَّه عز و جل: «رحماء بینهم» متراحمین مغتمین لما غاب عنکم من أمرهم علی ما مضی علیه معشر الأنصار علی عهد رسول اللَّه(ص)؛ مسلمان برادر مسلمان است، به او ستم نمی‌کند، او را خوار نمی‌دارد، به وی خیانت نمی­ کند، سزاوار است که مسلمانان در برقراری پیوند با یکدیگر و کمک به هم در مهرورزی و همراهی با نیازمندان و مهربانی دو جانبه و مواسات با نیازمندان با یکدیگر بکوشند تا آن چنان باشید که خدا دستور داده‌ « مهربان با همدیگر» و نسبت به امور دیگران که نتوانسته‌اید به یاری آنان بشتابید، اندوهگین باشید، مانند انصار که در زمان رسول خدا(ص) غمخوار یک­دیگر [و مهاجرین] بودند.»(اصول کافی، ج 2، ص175؛ الوافی ، ج ۵ ، ص۵۴۷ ؛ وسائل الشیعة، ج۱۲ ، ص۲۱۵ ؛ نور الثقلین، ج ۵ ، ص۷۸)

بر این اساس، خدمت به مردم که از مهم‌ترین و با فضیلت‌ترین عبادات است، یک فریضه الهی در زندگی اجتماعی است و مصداق احسان و انفاق و یاری و نصرت و امداد و حمایت از مردم مؤمن می ­باشد عملی که به فرموده پیامبر اکرم(ص) با نه هزار سال عبادت برابری می ­کند: « من سعی فی حاجة أخیهِ المؤمن فکأنّما عبد الله تسعة آلاف سنة صائماً نهاره، قائماً لیله؛ هر فردی که در برآوردن نیاز برادر مؤمنش تلاش کند، گویا نُه هزار سال خداوند را عبادت کرده، در حالی که روزها را روزه گرفته و شب­ ها به نماز ایستاده است.»(بحارالانوار، ج 71، ص315)

اگر در جامعه، چنین دیدگاهی نسبت به موضوع خدمت به مردم وجود داشته باشد در این صورت ادارات و نهادهای خدماتی بهترین عبادتگاه ­ها خواهد بود و کارکنان آن ادارات برای برطرف کردن نیازهای مردم، تلاش مضاعفی خواهند داشت. البته تمام اجر و پاداشی که برای خدمت به مردم مطرح شده است، مشروط به این است که با نیت خالصانه و صادقانه و در جهت تقرب به خدا باشد نه به خاطر رسیدن به ثروت و محبوبیت و یا کسب شهرت و رسیدن به مقام و منصب و ... که در این صورت هیچ پاداشی نخواهد داشت.

بدیهی است خدمت به مردم، در کنار ایمان به خدا و انجام واجبات از قبیل نماز و روزه و ... از با ارزش‌ترین کارها نزد خداوند است و با ثواب عبادات مستحب، برابری می‌کند و از آنها بالاتر است نه اینکه عبادت خداوند فقط در خدمت به مردم خلاصه ­شود. این بیت سعدی که گفته است: « عبادت به جز خدمت خلق نیست » سخن درستی نیست بلکه یکی از جلوه‌های عبادت خداوند خدمت به بندگان اوست.